كسانيكه براي اولين بار مي خواهند از لنز تماسي استفاده مي كنند با سؤالات بي شماري مواجه مي شوند: اولين قدم چيست؟ براي تجويز لنز تماسي نزد چه كسي بايد رفت؟ چگونه مي توان پشت و رو بودن لنز را هنگام قرار دادن در چشم تشخيص داد؟ با خواندن اين مقاله، اطلاعات مفيدي در اين زمينه هاو موارد ديگر بدست خواهيد آورد.

اولين قدم

اگر مي خواهيد از لنز تماسي استفاده كنيد بايد به چشم پزشك يا حداقل يك اپتومتريست خبره مراجعه نماييد و اين شامل استفاده از لنز تماسي رنگي حتي در موارد زيبايي هم مي شود. چرا؟ چون لنزهاي تماسي يك ابزار پزشكي هستند كه بايد بطور مناسب توسط يك متخصص چشم تجويز شوند. چشم پزشك چشمتان را معاينه كرده و مطمئن مي شود براي استفاده از لنز تماسي مشكلي نداريد و سپس لنز را براي شما نسخه مي كند.

انواع لنزهاي تماسي

لنزها بر حسب جنس لنز، فاصله زماني كه براي تعويض لنز لازم است و قابليت خوابيدن با لنز در شب تقسيم بندي مي شوند.

لنزهاي تماسي از انواع مختلف پلاستيك ساخته شده اند كه به دو گروه اصلي نرم و سخت تقسيم مي شوند. لنزهاي نرم 25 تا 79% آب دارند، كاملاً راحت هستند و استفاده كننده خيلي سريع به آن ها عادت مي كند. در مورد لنزهاي نفوذپذير به گاز (Rigid Gas Permeable - RGP) زمان عادت كردن طولاني تر است، مدت زمان بيشتري قابل استفاده هستند و مقاومتشان نسبت به ايجاد رسوب روي سطح آن ها بيشتر است.

لنزهاي نفوذپذير به گاز براي كسانيكه ديد با كيفيت بهتر مي خواهند قابل توصيه است. لنزهاي تماسي را بر حسب مدت زماني كه قابل استفاده اند و سپس بايد دور انداخت نيز تقسيم مي كنند. لنزهاي RGP را مي توان چند سال استفاده كرد ولي لنزهاي نرم از لحاظ مدت زمان تعويض تقسيم بندي مي شوند.

 

مدت زمان تعويض

قابل تعويض روزانه

1 هفته

قابل تعويض (با استفاده روزانه)

1 يا چند ماه

روش قديمي يا سنتي

 

 نكته

چگونه لنزمان را پشت و رو در چشم نگذاريم؟
براي اينكه مطمئن شويد لنزتان را پشت و رو در چشم نمي گذاريد آنرا روي انگشت در مقابل چشمانتان قرار دهيد. اگر مطابق شكل زير لنز شكل "U" داشته باشد پشت و رو نيست. اما اگر لبه هاي "U" به خارج كشيده شده باشد لنزتان پشت و رو است.

در هنگام استفاده از لنز نرم دانستن مراقبت هاي آن بسيار مهم است چون عدم مراقبت كافي باعث عفونت مي شود كه حتي ممكن است منجر به كوري گردد. امروزه استفاده از محلول هاي چند منظوره و لنزهاي قابل تعويض روزانه كار مراقبت را آسان نموده است. قبل از شروع بحث بايد يادآور شويم كه قبل از تغيير روش مراقبتتان از لنز با چشم پزشكتان مشورت كنيد چون بعضي محلول ها با لنز تماسي شما سازگار نيستيد.

مراحل تميز كردن لنز نرم:

1. دستهايتان را كاملاً بشوييد تا كثيفي و جرم هاي آلوده را به چشمانتان وارد نكنيد. از صابون هاي مرطوب كننده استفاده نكنيد چون براي لنز شما خوب نيستند. دستهايتان را با حوله اي خشك كنيد كه پرز نداشته باشد.
2. ابتدا لنز يك چشم را خارج كنيد با محلول مخصوص تميز كنيد تا مواد آرايشي شسته شود. بعضي محلول ها نياز به سائيدن لنز دارند ولي بعضي ديگر فقط با ريختن محلول روي لنز تمام رسوبات را پاك مي كنند.
3. دوباره لنز را بشوئيد.
4. لنزها را در جا لنزي تميز بگذاريد و آن را با محلول مناسب و محلول ضدعفوني كننده پر كنيد.
5. تمام اين مراحل را براي لنز چشم مقابل انجام دهيد.

مراقبت هاي ديگر:

1. از بين بردن پروتئين ها: بسته به نوع لنزي كه استفاده مي كنيد و ميزان پروتئيني كه روي لنز شما رسوب مي كند پزشك شما ممكن است محلول هاي را براي از بين بردن پروتئين ها پيشنهاد كند. هرچه عمر لنزتان بيشتر باشد نياز به اين محلول ها بيشتر مي شود ولي لنزهاي قابل تعويض معمولاً نياز به اين محلول ها پيدا نمي كنند.
2. از بين بردن خشكي و تحريك چشم ها: از قطره هاي چشمي لنز تماسي براي نرم كردن و مرطوب نگه داشتن لنز و چشم خود استفاده كنيد.
3. از بين بردن آلرژي و حساسيت چشم ها: اگر نسبت به مواد شيميايي موجود در محلول هاي لنز تماسي آلرژي پيدا كرديد بهتر است از محلول هاي بدون نگهدارنده استفاده نماييد.

محصولات مختلف محلول هاي ضدعفوني كننده و پاك كننده و شستشو دهنده:

1. محلول سالين: براي شستن و نگهداري لنز تماسي است به شرط اينكه از حرارت يا اشعه ماوراء بنفش براي ضدعفوني كردن لنز تماسي استفاده نماييد. هيچگاه از سالين براي تميز كردن و ضدعفوني كردن لنز استفاده نكنيد اگر از قرص هاي آنزيمي و يا وسايل ضدعفوني كننده استفاده مي كنيد هم نياز به محلول فرمال سالين داريد.
2. ماده پاك كننده روزانه: براي پاك كردن لنز تماسي است شما چند قطره از آن را روي كف دستتان گذاشته و با احتياط لنز را مي ساييد معمولاً حدود 20 ثانيه بايد اين كار را ادامه دهيد. بايد مطمئن شويد هر دو سمت آن تميز شده است و بعد از محلول هاي ديگر براي شستشو و ضدعفوني استفاده نماييد.
3. محلول هاي چند منظوره: براي پاك كردن، شستشو و ضد عفوني كردن و نگهداري لنز شما استفاده مي شود. تمام اين كارها با يك محلول انجام مي شود. لنزها را در جا لنزي تميز با همين محلول مي توان نگهداري كرده و در زمان استفاده، لنز را با همين محلول شسته و در چشم مي گذاريم.
4. محلول هيدروژن پراكسيد: براي پاك كردن،ضد عفوني كردن و شستن و نگهداري لنز استفاده مي شود. با اين محصول ابتدا لنز را در سبد خاصي قرار داده و آن را مي شوئيد سپس سبد را در ظرف مخصوص قرار داده و آن را از اين محلول پر كرده تا لنز تميز شود. محلول هاي هيدروژن پراكسيد حتماً بايد خنثي كننده داشته باشند كه يا در خود محلول وجود دارد يا بطور جداگانه قرص خنثي كننده بايد استفاده شود تا هيدروژن پراكسيد تبديل به آب شود و واكنش هاي حساسيتي ايجاد نكند بعد از درآوردن لنز از محلول هيدروژن پراكسيد، لنزتان را با محلول ديگري بشوئيد و داخل چشم بگذاريد.
5. وسايل پاك كننده و ضدعفوني كننده: وسايل پاك كننده از امواج اولتراسوند و وسايل ضدعفوني كننده از امواج ماوراء بنفش يا حرارت استفاده مي كنند. ابتدا لنز را شسته و سپس در اين وسايل قرار دهيد و با محلول پر كنيد و آن را روشن كرده تا لنز شما پاك و ضدعفوني شود.
6. پاك كننده آنزيمي: براي شستن پروتئين ها از لنز استفاده مي شوند. معمولاًٌ هفته اي يكبار از اين آنزيم ها استفاده مي شود. ابتدا لنزتان را پاك كنيد و بشوئيد. جا لنزيتان را با محلول خود پر كنيد و سپس يك قرص آنزيمي داخل آن بيندازيد صبر كنيد تا حل شود و بعد لنزتان را در جا لنزي قرار دهيد لنز بايد معمولاً 15 دقيقه در اين محلول بماند. بعد با محلول ديگري آن را ضدعفوني كنيد.
7. از بين برنده پروتئين روزانه بصورت مايع است و روزانه استفاده مي شود مي توان همراه با محلول چند منظوره از آن استفاده شود. ابتدا لنزتان را تميز كرده و شستشو دهيد و سپس جا لنزيتان را با محلول چند منظوره پر كرده و سپس يك قطره از محلول از بين برنده پروتئين روزانه به آن اضافه كرده و لنزتان را به روش معمول ضدعفوني كنيد.
8. قطره: براي نرم كردن چشم و مرطوب نگه داشتن سطح چشم و لنز تماسي استفاده مي شود.
9. محلول هايي براي چشم هاي حساس: اگر به محلول هاي لنز واكنش هاي آلرژي نشان مي دهيد و علائمي مثل خارش، اشكريزش، احساس جسم خارجي، قرمزي و ترشحات پيدا مي كنيد حتماً به چشم پزشك مراجعه نماييد تا علت آن مشخص شود.

نگهدارنده Thimeresal در 10% افراد باعث چنين واكنش هايي مي شود كه اگر علت علائم حساسيت به Thimeresal شناخته شود مي توان از محلول هاي بدون Thimeresal استفاده كرد محلول هاي هيدروژن پراكسيد به علت داشتن خنثي كننده معمولاً ايجاد ناراحتي نمي كند.

آنچه بايد بدانيد.

1. هرگز به نوك ظرف محلولتان دست نزنيد و آن را با هيچ سطحي مثل دست يا صورت تماس ندهيد.
2. هرگز لنزتان را زير شير آب نشوئيد زيرا ممكن است آلوده شود.
3. وسايل لنز تماسيتان را تميز كنيد خصوصاً جا لنزيتان را حتماً با آب گرم تميز بشوئيد و در معرض هوا خشك كنيد.
4. جا لنزيتان را هر ماه 1 مرتبه دور بياندازيد و از جا لنزي جديد استفاده كنيد تا ريسك عفونت كاهش يابد.
5. لنزتان را يك بار در روز تميز كرده و ضدعفوني كنيد تا هم چشمتان سالمتر باشد و هم با لنز راحتتر باشيد.

مراقبت هاي لنز سخت يا RGP

بطور كلي لنزهاي سخت يا RGP مراقبت راحتتري نسبت به لنز نرم دارند چون معمولاً از تركيب سيليكون و فلورايد ساخته شده اند و پروتئين و مواد ديگر را جذب نمي كنند.

البته هرچه تعداد سال هاي بيشتري از RGP استفاده كنيم تميز كردن آن سخت تر مي شود و زمانيكه با محلول هاي معمولي پاك كننده نتوان آن ها را تميز كرد بايد RGP را پوليش كرد.

در موارد معمول براي تميز كردن لنز سخت، با يك محلول پاك كننده به آرامي لنز را با انگشت اشاره ساييده و سپس لنز را شسته و در جا لنزي كه از محلول نگهدارنده پر شده است قرار مي دهيم. بهتر است از محلول نگهدارنده استفاده شود نه آب شير. اگر رسوبات پروتئين روي لنز زياد باقي مي ماند مي توان از پاك كننده آنزيماتيك استفاده كرد. اگر شما لنز سخت را روزانه استفاده مي كنيد يعني شب ها خارج مي كنيد فقط يكبار در هفته از پاك كننده آنزيماتيك استفاده كنيد. ممكن است در زمان استفاده از لنزتان از محلول مرطوب كننده استفاده كنيد تا لنز در زمان استفاده نرم شود. بهتر است جا لنزيتان را بعد از هر بار استفاده تميز كرده، بشوئيد و در معرض هوا خشك كنيد. همه محلول هاي مورد استفاده در لنز نرم، در لنز سخت استفاده نمي شود. محلولتان را با نظر خودتان عوض نكنيد يا از محلولي كه توصيه نمي شود استفاده نكنيد.

اگر با لنز خود احساس راحتي نمي كنيد چه كنيد؟

اگر شما احساس راحتي با لنزتان نمي كنيد تنها نيستيد. خيلي از افراد با لنز خود احساس راحتي نمي كنند ولي حتماً به چشم پزشك مراجعه كنيد تا علت اين ناراحتي مشخص شود چون علل متعددي براي آن وجود دارد.

اگر چشم شما قرمز، دردناك يا متورم است يا ترشحات دارد سريعاً لنز خود را برداريد و ديگر از آن استفاده نكنيد و به پزشك خود مراجعه نماييد چون اين ها مي تواند علائم مسئله اي جدي باشند.

بسيار مهم است كه چشم و لنز تماسي با هم درست كار كنند يعني لنزي كه خوب جاي گرفته باشد در يك محيط سالم، درست عمل مي كند. مسائلي مثل آلرژي و بيماريهايي مثل شوگرن، مشكلات تيروئيد يا تغييرات هورموني هنگام يائسگي باعث بروز مشكلات چشمي مثل سوزش چشم خصوصاً ناشي از خشكي چشم مي شوند. اشك مصنوعي بدون نگهدارنده مي تواند اين علائم را از بين ببرد ولي حتماً با نسخه پزشك از اين قطره ها استفاده كنيد.

تغذيه هم يك فاكتور مهم است چون اشك تركيبات زيادي را شامل مي شود و تغذيه شما روي تركيب اشك شما اثر دارد. اگر كافئين و الكل زياد مصرف كنيد و آب كم بخوريد، اشك شما بسيار خشك خواهد شد كه براي لنز تماسي شما مناسب نيست يعني با مكمل هاي غذايي يا تغيير در تغذيه مي توان كيفيت اشك را بهتر كرد. مثلاً با مصرف چربي امگا 3 كه در ماهي وجود دارد ميزان چربي اشك تنظيم شده و تبخير اشك كاهش مي يابد.

اثر لنز تماسي:

انواع زيادي لنز تماسي وجود دارد. اغلب انواع جديدتر راحتتر از انواع قديمي تر هستند. مواد جديدتر و طرح هاي جديدتر به پزشكان امكان انتخاب بهتر را براي بيماران داده است. مثلاً لنزهاي با ماده جديد هيدروژل سيليكوني، اكسيژن بيشتري را به چشم شما مي رساند كه راحتي بيشتري را به همراه خواهد داشت. سايز و شكل لنز هم مهم است خصوصاً در لنزهاي سخت اگر قطر و شعاع انحناي آن درست انتخاب نشود احساس ناراحتي خواهيد كرد.

برنامه مناسب استفاده از لنز و سيستم مراقبت از لنز:

احساس ناراحتي بيماران از لنز تماسي مي تواند ناشي از درست پاك نكردن لنز يا درست ضدعفوني نكردن آن باشد. همچنين نوع محلول هم مهم است چون بعضي از محلول ها لنز شما را به خوبي تميز نخواهند كرد و باعث تغيير كيفيت آن هم مي شوند پس حتماً در تغيير محلول لنز با پزشك خود مشورت كنيد. محلول هايي كه حاوي نگهدارنده هستند حساسيت نسبت به نگهدارنده به مرور ممكن است پيدا شود.

محيط:

اگر شما در محيط آلوده كار مي كنيد، مواد زايد به راحتي بين لنز و چشم شما قرار مي گيرد و باعث ناراحتي مي شود. اگر احساس ناراحتي در محيط بيرون يا اطراف حيوانات ايجاد شود احتمالاً آلرژي عامل آن است. سيگار كشيدن ريسك خشكي چشم را زياد كرده و استفاده زياد از كامپيوتر بخاطر كم پلك زدن، باز احساس خشكي چشم وجود دارد.

بهرحال، حتي در صورت وجود ناراحتي اندك به پزشك خود مراجعه كنيد تا علت آن مشخص شود.

منبع: http://www.noorvision.org